س: در این روز پایانی ماه مبارک رمضان و ضیافت پروردگار عالم، چگونه دعا کنیم و از خدا چه بخواهیم؟ آیا دعا [صرف نظر از این که چه بخواهیم] خودش فی نفسه ارزشی نزد پروردگار دارد؟
x-shobhe: ضمن عرض تبریک فرا رسیدن عید سعید فطر به همهی عزیزان، چه آنان که توفیق روزه نیز داشتند و چه آنان که به هر دلیلی عذر داشتند، از گرامیان تقاضا میشود به نکات ذیل دقت کامل بفرمایند:
الف – دعا، صدا کردن خدا و درخواست رفع حوایج از اوست. چنان چه خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید:
«يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ» (فاطر - 15)
ترجمه: اى مردم! شما محتاج به خداييد و خدا تنها بىنياز و ستوده است.
و عقل نیز گواهی میدهد که ما همه ناقص و عاشق کمال هستیم و از این رو نیازهایی داریم که دسترسی به آنها برای خودمان ممکن نیست و دیگران را نیز مانند خود مخلوق و نیازمند میبینیم. لذا به خالق حکیم، غنی و قادر رجوع میکنیم و نقص و نیاز خود را به او اظهار مینماییم و تقاضای رفع نیاز یا همان کمال را (که منتج به قرب به کمال مطلق – خداوند متعال – میشود) مینماییم.
ب – دعا نه تنها رابطهی زیبا و منطقی مخلوق و مرزوق با خالق و رازق [نیازمند با غنی] است، بلکه ضرورت حیات عقلانی انسان است. چرا که هر کس دعایی نداشته باشد، نه تنها خود را نشناخته، بلکه خدا را هم نشناخته است، لذا ضرورتی برای ارتباط با او درک نمیکند و طبعاً چنین کسی مورد اعتنا نیز قرار نمیگیرد. چون اوست که از روی تکبر، کاری با خدا ندارد:
«قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّي لَوْ لا دُعاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزاماً» (الفرقان - 77)
ترجمه: بگو: اگر دعاى شما نباشد، پروردگار من به شما عنايتى نكند، زيرا شما [فرمانهاى او را] تكذيب كرديد، پس به زودى عذاب او ملازم [و همراه شما] باشد.
ب – پس، دعا (چه خواستن و چگونه خواستن) در واقع مبین میزان عظمت وجودی و شخصیت خود ماست. بسیار مهم است که ما خود را چه میبینیم؟ خود را چقدر میشناسیم؟ چه جایگاهی برای خودمان قائل هستیم؟ و نیازهای خود را چه تشخیص میدهیم؟ به عنوان مثال: اگر از یک کودک پنج ساله سؤال کنید که چه میخواهی؟ به میزان شناختش از خود و کمبودهایش نگاه میکند و احیاناً میگوید: فلان اسباب بازی را میخواهم. پاسخ همین سؤال از طرف یک نوجوان پانزده ساله یا یک جوان بیست و پنج ساله یا یک بزرگسال چهل و پنج ساله، بسیار متفاوت است.
پاسخ افراد هم سن نیز به میزان معرفت و شناختشان از خود و جهان (جهانبینی) متفاوت است. شاید یک جوان 25 ساله، فقط یک خودروی تیزرو و مدل بالا بخواهد! آن یکی در همین سن فقط ازدواج با معشوقهاش را بخواهد! دیگری در همین سن رهایی کشورش را از زیر یوق ظلم اسرائیل بخواهد! دیگری ظهور و حکومت منجی عالم بشریت را بخواهد. پس بیان خواستهها و نیازها (دعا)، معرف شخصیت، خودشناسی و جهانبینی دعا کننده است.
ج – دعا صرف نظر از موضوع درخواست، فینفسه ارزشمند است. چرا که بنده با خدای خودش مرتبط میشود و درک میکند که خودش نیازمند است و او تنها غنی کریم و جواد است. وقتی انسان از خدا چیزی میخواهد، یعنی ابتدا خودش را میخواهد. پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله در ارزش دعا میفرمایند:
«دعا، مغز (عصارهی) عبادت است و هیچ کس با دعا کردن هلاک نمیشود – دعا سلاح مؤمن، ستون دین و نور آسمانها و زمین است – ناتوانترین مردم کسی است که از دعا کردن عاجز باشد – برترین عبادتها دعاست. هر گاه خداوند به بنده اذن (توفیق) دعا دهد، در رحمت را به روی او میگشاید. بیگمان هیچ کس با دعا کردن هلاک نمیشود – قضا (قضای حتمی الهی) را چیزی جز دعاء بر نمیگرداند.» (گزیدهی میزان الحکمة – ج1، ص 351)
د – با توجه به نکات فوق، باید در دعا ضمن آن که اجابت کننده را عظیم و غنی و قادر و بخشنده میشناسیم، خود را هم بزرگ ببینیم و خواستههای بزرگتر را در خود پیدا کرده و در اولویت قرار دهیم و سپس حتی خواستههای کوچکتر را نیز از او بخواهیم. خداوند کریم به حضرت موسی (ع) فرمود: «یا موسی! دوست دارم حتی نمک طعامت را نیز از من بخواهی». چرا که بنده میداند چه نیاز بزرگ و چه نیاز کوچک، بر آورندهای جز خداوند کریم ندارد. همه فقیر درگاه او هستند. لذا خداوند متعال میفرماید در رأس همهی دعاها، خود من را بخواهید و این درخواست حتماً اجابت میشود و فقط اهل تکبر هستند که من را نمیخواهند و از من نمیخواهند:
«وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرينَ» (غافر-60)
ترجمه: و پروردگارتان گفت: [اين دعوت را كرد] كه مرا بخوانيد تا استجابت كنم شما را، به درستى كسانى كه از عبادت من استكبار مىورزند به زودى با كمال ذلت داخل جهنم خواهند شد.
پس، بهتر است انسان اول صاحبخانه را بخواهد و سپس از او چیزی طلب کند و نه این که فقط به خاطر نیازش به او توجه کرده و صدایش بزند. نعمتهای دنیا و بهشت، همه سفره و لوازم پذیرایی صاحب خانه هستند و نه خود او.
ﻫ - البته خداوند متعال در کلام وحی (قرآن کریم) خود چگونه دعا کردن و چه خواستن را به بشر آموخته است و فرموده است مانند انبیاء و اولیای من دعا کنید. به عنوان مثال:
«رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَيْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ» (البقره - 128)
ترجمه: پروردگارا تو ما را تسليم خودت (مسلمان) قرار بده و از نژاد ما نيز امتى را قرار بده كه براى تو تسليم باشند و عبادات ما را بما نشان و تعليم بده و بر ما نظر رحمت كن حقاً كه تو خيلى توبه پذير و مهربانى.
«وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ» (البقره -201)
ترجمه: و بعضى از آنان مىگويند پروردگارا به ما هم حسنه در دنيا بده و هم حسنه در آخرت و ما را از عذاب آتش حفظ كن.
«رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ» (آل عمران -8)
ترجمه: پروردگارا! دلهاى ما را بعد از آن كه هدايت كردى منحرف مساز و از ناحيهی خود رحمتى به ما عطا كن كه تنها تو بخشندهاى.
«رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادي لِلْإيمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ كَفِّرْ عَنَّا سَيِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ» (آل عمران -193)
ترجمه: پروردگارا ما چون صداى مناديى را كه خلق را به ايمان مىخواند شنيديم اجابت كرديم و ايمان آورديم، پروردگارا از گناهان ما درگذر و زشتى كردار ما را بپوشان و هنگام جان سپردن، ما را با نيكان محشور گردان.
«رَبِّ اجْعَلْنىِ مُقِيمَ الصَّلَوةِ وَ مِن ذُرِّيَّتىِ رَبَّنَا وَ تَقَبَّلْ دُعَاءِ * رَبَّنَا اغْفِرْ لىِ وَ لِوَالِدَىَّ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ» (ابراهیم – 40 و41)
ترجمه: پروردگارا! مرا بپا دارنده نماز كن، و از فرزندانم نيز، پروردگارا دعاى مرا مقبول كن * پروردگارا! روزى كه حساب بر پا شود من و پدر و مادرم را با همه مؤمنان بيامرز.
«فَقالُوا عَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْنا رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلْقَوْمِ الظَّالِمينَ» (یونس - 85)
ترجمه: پس (در مقابله با دشمنان خدا) گفتند: ما بر خدا توكل كرديم، پروردگار ما! ما را فتنهی [مقهور] گروه ستمكاران قرار مده.
و – البته دعا کردن و استجابت نیز شرایط و ظرایفی دارد. مثل آن که دعا کننده بداند که دعای واقعی خواستهی قلب اوست و آن اثر دارد و نه فقط الفاظ زبان او – و این که بداند با توکل به خدا باید در پی دعا برود و عمل کند. امام رضا علیهالسلام فرمودند که هر کس که دعا کند و در پی آن نرود، خودش را مسخره کرده است – دیگر آن که با تواضع و خشوع و اخلاص بخواهد نه این که دستور بدهد – و مهمتر از همه آن که در دعا به اهل عصمت (ع) و نیز کلام آنها متمسک و متوسل شود. لذا دعاهای مندرج در مفاتیح یا صحیفهی سجادیه (ع)، که به نقل از معصومین (ع) میباشد، برای هر حاجتی بهترین دعاهاست.
معصوم (ع) بدین مضمون میفرمایند: قبل و پس از خاتمهی دعا، صلوات بفرستید. زیرا صلوات دعای مستجاب است و خداوند متعال کریمتر از آن است که ابتدا و انتهای دعای را مستجاب کند و بین آن را مستجاب ننماید.
خوب است که خود را به خداوند سبحان و عظیم، بندهای با بصیرت و دارای حاجاتی بزرگ نشان دهیم. جداً برای چنین بندهای چه دعایی اولیتر از فرج و ظهور امامش وجود دارد. پس آن را ابتدا قرار دهیم. چه دعایی بیانگر انسانیت، مسئولیت پذیری و شناخت نیازهای اساسی ما، اولیتر از شکست دشمنان شیطانپرست اسلام و انسانیت (آمریکا، انگلیس، اسرائیل و ...) وجود دارد؟ آیا دیگران نیز برای ما اهمیت دارند، یا خود نگر و خود بین و خود پسند هستیم؟ چقدر زیبا و جامع است دعایی که وجود مقدس پیامبر اکرم (ص) در ماه مبارک رمضان میخواندند و بر آن توصیه نمودند (در مفاتیح پس از دعای معروف «یا علی یا عظیم ...» درج شده است). ایشان در این دعای کوتاه ولی جامع، همهی انسانهای گرفتار را از مرده و زنده، موضوع دعا قرار میدهند، چرا که او «رحمة للعالمین» است. لذا از همهی عزیزانی که این متن را مطالعه کردند، دعوت میکنیم پس از ذکر صلوات و دعای فرج، دعای ذیل را با هم بخوانیم:
بسم الله الرحمن الرحيم
اللهم ادخل علي اهل القبور السرور
پروردگارا! همهی رفتگان (اهل قبور) را در سرور وارد نما؛
اللهم اغن كل فقير
پروردگارا! همهی فقیران را غنی و توانمند نما؛
اللهم اشبع كل جائع
پروردگارا! همه گرسنگان را سیر فرما؛
اللهم اكس كل عريان
پروردگارا! همه کسانی که لباسی ندارند را بپوشان؛
اللهم اقض دين كل مدين
پروردگارا! قرض همهی دین داران را ادا بفرما؛
اللهم فرج عن كل مكروب
پروردگارا! گرهی همهی گرفتاران را بگشا؛
اللهم رد كل غريب
پروردگارا! همهی غریبان را (به وطن و مأمن خود) باز گردان؛
اللهم فك كل اسير
پروردگارا! همهی اسیران را آزاد بگردان؛
اللهم اصلح كل فاسد من امور المسلمين
پروردگارا! همهی مفسدهها (تباهیها و تباه کنندهها) در امور مسلمین را اصلاح بگردان؛
اللهم اشف كل مريض
پروردگارا! همهی بیماران را شفا عنایت بفرما؛
اللهم سد فقرنا بغناك
پروردگارا! فقر ما را به غنای خودت برطرف بگردان؛
اللهم غير سوء حالنا بحسن حالك
پروردگارا! بدی حال و احوال ما را به حسن حال خودت متغیر بفرما؛
اللهم اقض عناالدين و اغننا من الفقر
پروردگارا! دیون (مادی و معنوی، حق الناس و ...) ما را اداء و فقر ما را غنا بگردان؛
انك علي كل شي قدير
به درستی که تو به هر چیزی قادر هستی.
التماس دعا – اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فی فرج مولانا الصاحب الزمان علیهالسلام.
- تعداد بازدید : 3855
- 17 شهریور 1389
- نسخه قابل چاپ
- اشتراک گذاری
کلمات کلیدی: گوناگون دعا رمضان