پایگاه پاسخگویی به سؤالات و  شبهات (ایکس – شبهه): نه شما اشتباه فهمیده‌اید و نه مطالب این نامه‌ی بسیار هدایت کننده، اختصاصی به امام حسین علیه السلام (یا محمد حنفیه) دارد، بلکه خطاب به همگان می‌باشد.

متن و ترجمه‌ی فرازی مورد پرسش، به شرح زیر می‌باشد، که البته باید فراز قبل و بعد از آن را نیز مورد توجه قرار داد، چرا که یک جمله است و نکاتش به مربوط می‌باشند:

وَ اعْلَمْ اَنَّ الَّذى بِيَدِهِ خَزائِنُ السَّمواتِ وَ الاأرْضِ، قَدْ اَذِنَ لَكَ فِى الدُّعاءِ، وَ تَكَفَّلَ لَكَ بِالإجابَةِ،

آگاه باش آن که خزائن آسمانها و زمین در اختیار اوست به تو اجازه‌ی دعا داده، و اجابت آن را ضمانت نموده است،

«وَ اَمَرَكَ اَنْ تَسْاَلَهُ لِيُعْطِيَكَ، وَ تَسْتَرْحِمَهُ لِيَرْحَمَكَ،

و به تو امر نموده (دستور داده) از او بخواهى تا ببخشد، و رحمتش را بطلبى تا رحمت آرد،

وَ لَمْ يَجْعَلْ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ مَنْ يَحْجُبُهُ عَنْكَ

و بین خودش و تو کسى را حاجب قرار نداده است

وَ لَمْ يُلْجِئْكَ اِلى مَنْ يَشْفَعُ لَكَ اِلَيْهِ،

و تو را مجبور نساخته كه به شفيع و واسطه‌اى پناه ببرى،

وَ لَمْ يَمْنَعْكَ اِنْ اَسَأْتَ مِنَ التَّوْبَةِ، وَ لَمْ يُعاجِلْكَ بِالنِّقْمَةِ،

و اگر گناه کردى از توبه مانعت نشده، (گناه را سد راه توبه‌ات ننموده است)، و در عقوبتت عجله نکرده،

وَ لَمْ يُعَيِّرْكَ بِالإنابَةِ، وَ لَمْ يَفْضَحْكَ حَيْثُ الْفَضيحَةُ بِكَ اَوْلى،

و به بازگشتت سرزنشت ننموده، و آنجا که سزاوار رسوا شدنى رسوایت نکرده،

وَ لَمْ يُشَدِّدْ عَلَيْكَ فى قَبُولِ الإنابَةِ، وَ لَمْ يُناقِشْكَ بِالْجَريمَةِ، وَ لَمْ يُؤْيِسْكَ مِنَ الرَّحْمَةِ

در پذیرش توبه بر تو سخت گیرى روا نداشته، و از رحمت خويش نا اميدت نكرده است.

الف – باید دقت شود که بحث از "مطلق امر شفاعت" نمی‌باشد که در قرآن کریم بدان تصریح نموده است؛ و فرموده: «نزد خدا هیچ شفاعتی مقبول نیست، مگر به اذن (با اجازه‌ی خودش). پس "شفاعت" هست. "شفاعت" به معنای «جفت و دوتایی شدن» است و آدمی فرد و واحد نیست، لذا با خیلی‌ها جمع می‌شود، حتی با اعمال خودش جمع شود؛ پس ممکن است کسی با خوب‌ها  و خوبی‌ها جمع شود و کسی با بدها و بدیهی‌ها جمع شود؛ هر دو شفیع و شفاعت هستند و آدمی نسبت به هیچ کدام مجبور آفریده نشده است، بلکه با اختیار خودش انتخاب می‌کند و با اراده‌ی خودش با این یا آن جمع می‌شود.

*- بلکه در این فراز، سخن از شناخت خدا، ارتباط با خدا، دعا و توبه می‌باشد.

ب –  شناخت خداوندی که خود را در عقل، قلب، فطرت و وجود انسان، و نیز در ذره ذره‌ی طبیعت و جهان خلقت و علم، حکمت و نظم حاکم بر آن می‌شناسد که "شفیع" نمی‌خواهد! البته معنای شفیع، واسطه نیست. فرمود: نام قرآن کریم، "ذکر" است – نماز "ذکر" است – اهل عصمت علیهم السلام، همه "ذکر" هستند و "ذکر" یعنی یادآوری! یعنی آن چه در وجودت نهادینه شده و به خودت ارائه شده، مورد غفلت و فراموشی‌ات قرار می‌گیرد و این مجموعه، همه یادآوری کننده هستند. چنان که امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام، در هدف از بعثت انبیای الهی علیهم السلام می‌فرمایند:

«فَبَعَثَ فيهِمْ رُسُلَهُ، وَ وَاتَرَ اِلَيْهِمْ اَنْبِياءَهُ، لِيَسْأْدُوهُمْ ميثاقَ فِطْرَتِهِ، وَ يُذَكِّرُوهُمْ مَنْسِىَّ نِعْمَتِهِ» (نهج البلاغه، خطبه 1)

ترجمه: پس خداوند، از میان آنها، فرستادگانش را برانگیخت، و انبیایش را پیاپی بر آنها (مردم) فرستاد، تا اداى عهد فطرت الهى را از مردم بخواهند، و نعمت‌هاى فراموش شده او را به یادشان آرند.

ج- نکته‌ی بعد، "مجبور نساختن" است، نه این که شفاعت وجود ندارد و یا اثری ندارد. بلکه مجبور نساختن، یعنی خداوند متعال تو را اینگونه خلق ننموده که برای شناخت او و دعای به درگاه او، و یا استغفار و توبه، مجبور باشی دیگری را شفیع قرار دهی! آنگاه که بنده‌ای او را صدا می‌زند و «یا الله، اللّهم، یا ربّی، یا مولای، یا ارحم الراحمین و ...» می‌گوید، هیچ حجابی بین او و خداوند متعال نیست و به هیچ شفاعتی هم  مجبور نیست.

د – وقتی به نماز می‌ایستیم، و «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ»، و یا «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ»، و یا «‌اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ» می‌گوییم، چه حجابی بین ما و او قرار دارد و به چه شفاعتی مجبور شده‌ایم؟!

بله، با هم بودن، جمع شدن بسیار مهم است، چنان که ضمایر سوره حمد (إِيَّاكَ - اهْدِنَا) نیز به صورت جمع بیان شده است و فرمود: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا»، چنان که بر نماز جماعت تأکید نمود؛ چرا که انسان منفرد نیست و حتماً سمت و سویی دارد و خود را با عده‌ای یک جمع می‌داند. اینها همه شفیع یک دیگرند. هم نمازی که با آن جمع شدیم شفیع است و هم مردمانی که با آنها جمع شده‌ایم، شفیعان هستند؛ پس مهم این است که با چه کسانی یا چه کارهایی جمع می‌شویم؟ لذا فرمود حول محور "حبل الله" جمع شوید.

ھ – ممکن است عده‌ای جمع شوند و یک دعایی را بخوانند، و یا یکی دعا کند و دیگران آمین بگویند؛ اما دعا یک امر قلبی است، نه لفظی! لذا  هر کسی به صورت مستقل آن دعا (خواسته) را در قلبش دارد و از خداوند متعال مسئلت می‌نماید و برای شفیع قرار دادن دیگران در دعا، مجبور آفریده نشده است، اما اثر دعای جمعی به مراتب بیشتر است، چنان که اثر دعا برای جمع نیز از دعا برای خود بیشتر است.

و – از همه بیشتر، استقلال در "استغفار و توبه" مطرح است، که یک امر کاملاً شخصی، بین بنده و خدای اوست. مضافاً بر این که خدای علیم، حکیم، رئوف و رحیم، بسیار غیور هم هست و اصلاً دوست ندارد که بندگانش، گناه‌شان را نزد دیگران فاش نمایند، تا حدی که حتی گناهانی از فرشتگان نویسنده‌ی اعمال و اولیاء الله، پنهان می‌ماند و فقط خودش می‌داند!

پس، هر کسی به تنهایی متوجه خدا می‌شود و می‌گوید: «خدایا! گناهانم را ببخش» - و البته که "توبه" یعنی بازگشت از گناه به سوی خداوند سبحان، که آن هم یک امر کاملاً شخصی است و کسی مجبور نشده که برای توبه، شفیع بگیرد، بلکه به توجه، عزم، اراده و تصمیم خودش بستگی دارد.

حال با این توضیح، فرازهای فوق در بیان نورانی امیرالمؤمنین علیه السلام و نیز سایر مباحث مربوط به "شفاعت و توسل" را در قرآن کریم، حدیث، یا کتاب‌ها و مندرجات، مطالعه نمایید.

مرتبط:

فهرست لینک مباحث "شفاعت"، که در این پایگاه درج شده است.

مشارکت و هم‌افزایی (پرسش  و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

بیان امیرالمؤمنین (ع) در نامه به فرزندشان: «خدا بین خودش و تو حجاب قرار نداده و تو را مجبور نساخته كه به شفيع و واسطه‌اى پناه ببرى»، چگونه با مباحث شفاعت قابل جمع است؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10581.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

   

  

      

کلمات کلیدی:  قرآن   شفاعت