آیا واقعاً خدا همه گناهان را میبخشد و آیا در آیات یا روایات چنین بیان شده است؟ چگونه توبه کنیم؟ چه دعایی بخوانیم؟ (مترجمی زبان/تهران)
ایکس – شبهه – پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات:
البته که دعا برای استغفار و توبه لازم است؛ اما هر کاری با «خواندن چند جمله» حل نمیشود؛ بلکه استغفار و توبه باید از قلب باشد و سپس در دعا به زبان آورده شود.
نکته:
ابتدا باید به شدت مراقب سوء استفادههای منحرف کنندهای که به ویژه در فضای مجازی بسیار فرافکنی میشود باشیم. برخی برای آسانسازی و رواج گناه، از اسمها و صفاتی چون: رحمت، مغفرت، لطف، جود و کرم الهی، سوء استفاده میکنند و میگویند: «هیچ حساب و کتاب و مکافاتی در کار نیست، هیچ عذابی در کار نیست، چرا که او بسیار مهربان است!» این همان ادعای نفوذیها به یهود میباشد که در قرآن کریم بدان اشاره شده است!
اما، باید خداوند سبحان را آنگونه که خودش را در قرآن مجید معرفی نموده شناخت. خداوند متعال میفرماید: «در عین حال که ارحم الراحمین، غفار و ستار هستم، سریع الحساب و شدید العقاب نیز هستم و البته همانگونه که رحمتم واسعه است، عذابم نیز شدید است»:
«غَافِرِ الذَّنْبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ الْعِقَابِ ذِي الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ» (غافر، 3)
- آمرزندۀ گناه، و پذيرنده توبه و شديد العقاب، و صاحب نعمت فراوان است، هيچ إلهی جز او نيست، و بازگشت (همه شما) به سوی او است.
«الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ» (فاطر، 7)
- كسانى كه كفر ورزيدهاند عذابى سخت خواهند داشت و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند، براى آنان آمرزش و پاداشى بزرگ است.
و البته رحمت و مغفرتش، بر عذابش سبقت دارد و فراگیرتر میباشد.
●- ارحم الراحمین، ستار، غفار، عَفُوّ، توّاب، سریع الرضا و ... همه اسمهای خداوند متعال هستند و اسمها نیز فقط الفاظ و معانی و مفاهیم آنها نیستند، بلکه تحقق واقعی و عینی دارند. پس اگر کسی معلم شد، لابد تعلیم میدهد، اگر کسی جواد شد، لابد بخششهای بسیاری دارد و اگر کسی رحمان، رحیم، غفار و عفوّ بود، لابد بسیار بخشنده است.
بخشش همه گناهان:
سرتاسر قرآن کریم، سخن از رحمت و بخشش الهی است و در سه آیه نیز با قاطعیت تمام تصریح نموده است که به غیر از شرک و یأس از رحمت الهی، همه گناهان هر کس را که بخواهد، یک جا میبخشد.
«إِنَّ اللّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا» (النساء، 48)
- بىترديد خداوند اين (گناه) را كه براى او شريك قرار داده شود نمىآمرزد و غير از آن (يا گناهان فروتر از آن) را براى هر كس كه بخواهد مىآمرزد و هر كه به خدا شرك ورزد حقّا كه گناهى بزرگ مرتکب شده و به او افترا بسته است.
«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (الزّمر، 53)
- بگو: اى بندگان من كه در جنايت به خويش (به واسطه گناه) از حد گذشتيد، از رحمت خدا نوميد مگرديد، بىترديد خداوند همه گناهان را (به وسيله توبه هر چند شرك باشد) مىآمرزد، زيرا اوست آمرزنده و رحیم.
و هم چنین در سوره النّجم، آیه 32، تصریح نموده است که خداوند متعال آمرزندهی گناهان اتفاقی یا صغیرۀ کسانی است که سعی میکنند از گناهان کبیره و فحشا خودداری کنند.
توبه و توّاب:
استغفار یعنی طلب بخشش و پوشش، اما توبه یعنی بازگشت از گناه به سوی خدا. باید ابتدا استغفار نمود و پاک شد و سپس به او روی آورد.
«وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ» (هود علیه السلام، 90)
- از پروردگار خود آمرزش بطلبيد و (سپس) به سوی او باز گرديد كه پروردگارم رحیم و دوستدار (بندگان توبه كار) است.
بخشش لایزال الهی بدین معنا نیست که انسان گناهکار تا آخر بیمهابا سرکشی و عصیان نماید و هیچ گاه از کردهی خود پشیمان نشده و توبه ننماید. چنین شخصی، نه تنها عاصی، بلکه مشرک میشود (دست کم بندگی هوای نفس خویش را مینماید) و هرگز به خدا و معاد ایمانی ندارد و یا از رحمت خدا ناامید است که این خود افترای بزرگی به ارحم الراحمین میباشد. پس مشمول عفو و بخشش نیز نمیگردد.
توبه
یکی از اسمای الهی «تواب» است. توّاب یعنی بسیار توبه کننده. حال ممکن است این سؤال در ذهن پیش آید که مگر خداوند سبحان گناه دارد که بسیار توبه میکند؟ خیر. بلکه «توبه» یعنی بازگشت و خداوند متعال بسیار و مستمر، نظر لطف، رحمت و مغفرت خود را به بندگان گناهکار و توبه کنندهاش باز میگرداند و دوست دارد بندگانش نیز چنین باشد و هرگاه مرتکب گناهی شدند، ناامید نشوند و زود به سوی او بازگردند - صد بار اگر توبه شکستی باز آی.
●- پس معنای بخشش الهی این نیست که به جرأت گناه کنید، او میبخشد؛ بلکه این است که با اطمینان و به جرأت توبه کنید و به سوی او بازگردید و به رحمتش امیدوار باشید، هر گناهی که کرده باشید، حتی العیاذ بالله دچار شرک هم شده باشید، اگر توبه کنید، او میبخشد؛ اما اگر کسی با شرک از دنیا برود، قابل بخشش نمیباشد.
●- از این رو در آموزههای اسلامی، درست برعکس برخی از ادیان تحریف شده و یا مکاتب، نه اجازه میدهد که کسی گناه خود را افشا کند و نه به طور کلّی ارزشها نفی میشوند. بلکه میفرماید: هر کسی خودش حساب خودش را بکشد، اگر دید خطا کرده، گناه کرده، عصیان کرده و به نفس خویش ظلم و ستم کرده، روی به خودم آورد، توبه کند (بازگردد)، استغفار کند (طلب بخشش کند)، قطعاً من را بخشنده خواهد یافت.
روایت:
*- جابر بن عبدالله انصاری نقل میکند: زنى نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و عرض کرد: یا رسول اللَّه زنى که فرزند خود را کشته، آیا فرصت توبه دارد؟ پیامبر فرمود: قسم به خداوندى که جان محمد به دست اوست، اگر او هفتاد پیغمبر را کشته باشد؛ بعد از آن، توبه کند و پشیمان شود و خدا بداند که دیگر آن گناه را انجام نمیدهد، خدا حتماً توبه او را قبول میکند و از او در میگذرد. به درستى که درِ توبه به اندازه فاصله میان مشرق و مغرب باز است و یقیناً توبه کننده از گناه، مانند کسی است که هیچ گناهی مرتکب نشده است.» (مستدرکالوسائل ج 12 ص 131 باب 87)
*- حدیث قدسی: اگر بندگان گناهکار من میدانستند که چقدر مشتاق بازگشت آنها هستم، در پوست خود نمیگنجیدند. (به تعبیر دیگر: از این شوق میمُردند)
چه دعایی بخوانیم:
دعا بسیار ارزشمند است. دعا عبادت است و دوری کردن از دعا خود نوعی تکبر در مقابل خداوند کریم و منّان است. چنان چه آیتالله جوادی آملی میفرمایند: «دعا طبق بیان نورانی امام سجاد سلام الله علیه بهترین عبادت است و ذات أقدس إله در این آیه مباركه كه فرمود: [ادْعُونی اَستَجِبْ لَكُمْ إنَّ الَّذین یَسْتَكْبِرونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرین - و پروردگارتان گفت: مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم، (و تكبر از دعا تكبر از عبادت است و) البته كسانى كه از عبادت من تكبر مىورزند به زودى خوار و سرافكنده وارد جهنم مىشوند – غافر، 60]؛ به سه نكته اشاره كرد. نكته اول این كه دعا عبادت است. دوم این كه ترك دعا استكبار است. سوم این كه خداوند مستكبران را، یعنی تاركان دعا را به دوزخ تهدید كرده است.» (شرح دعای ابوحمزه ثمالی)
منتهی دقت کنیم که «دعا» باید دعا باشد و نه وِرد لفظی یا دستور. گاهی بر ما تنبلی احاطه میکند، میخواهیم یک لفظی بخوانیم تا شِفا یابیم – جملهای بخوانیم تا مشکلاتمان حل شود – جملهی دیگری بخوانیم تا رزق و روزیمان زیاد شود – با جملهای دیگر بختمان باز شود و ...؛ این ناخودآگاه نوعی مسخره کردنِ خود و نظام آفرینش است، چرا که تکوین، با دعا تغییر مییابد، اما با الفاظ تغییر نمییابد.
دعا خواستن است و البته قصد، عزم، اراده و خواستن، ابتدا در دل ایجاد میشود و سپس در قالب کلام و مفاهیم، به زبان جاری میشود. اگر کسی به کسی علاقهای در دل نداشته باشد و مرتب روزی یکصد هزار مرتبه بگوید «دوستت دارم»، چه حقیقت، نتیجه و فایدهای دارد؟! و بدیهی است که انسان اگر در دل به چیزی توجه کرد و آن را خواست (دعا کرد)، به دنبالش میرود. لذا امام رضا علیهالسلام فرمودند: «کسی که دعا کند و به دنبالش نرود، خودش را مسخره کرده است» (بحارالأنوار، جلد 11، صفحه356).
پس، وقتی دعا میخوانیم، باید به مفاهیم آن و آن چه به خدای خود میگوییم توجه کنیم و آن را به دل و اراده خود القا نماییم.
●- از این رو، توبه کننده، از سویی متوجه معشوق و محبوب شده و از سویی دیگر به بیوفایی و معصیت خود توجه نموده و با پشیمانی به سوی او بر میگردد، لذا حق تعالی نیز او را دوست میدارد و میبخشد: «إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ».
●- خداوند متعال میفرماید: تو تجلی من هستی (باید باشی). من رحمت دارم، تو هم داشته باش، من جواد هستم، تو نیز باش - من طاهر و پاک و پاک کننده هستم، تو نیز طاهر و مطهر (پاک و پاک کننده) باش - من «توّاب» هستم و بسیار مکرر و مستمر، نظر رحمت و لطف و مغفرت خود را به تو بازمی گردانم، پس تو نیز اهل توبه و بسیار توبه کننده باش.
چگونه استغفار و توبه نماییم:
استغفار (طلب بخشش و پوشش) و توبه (بازگشت از گناه به سوی او)، چگونگی خاصی ندارد، بلکه یک توجه، یک تصمیم، یک درخواست صادقانه و یک عزم جدی در ترک گناه میباشد؛ هر چند اهل عصمت علیهم السلام، بهترین بیانات و کاملترین مفاهیم برای استغفار و توبه را به ما تعلیم دادهاند.
پس از حال قلبی در استغفار و توبه (پشیمانی و بازگشت)، هر عبادتی و هر دعایی مؤثر است. دو رکعت نماز توبه، سری به سجده گذاشتن، ذکر استغفار و ذکر یونسیه، ادعیه مأثوره که در مفاتیح الجنان جمعآوری شده است و به ویژه «دعای کمیل» و اولین دعای «مناجات خمس عشر» که «مناجات توابین» میباشد و ... همه مؤثر است، اما مؤثرتر از همه، توجه و نزدیک شدن به اهل عصمت و طهارت علیهمالسلام با معرفت، موّدت، اطاعت، تبعیت و توسل به آنها میباشد که آنها همگی پاک و پاک کننده میباشند. اتصال به آنها، مانند اتصال قطره به اقیانوس بیکران میباشد. لذا فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا»
ایمان، تقوا، شکر، توبه، استغفار و طلب رحمت واسعه، همه در دل قصد شده و در عمل تحقق مییابد. و بهترین عمل در توبه، رجوع و بازگشت به کسانی است که خداوند متعال، مودت و اطاعت از آنان را محبت و اطاعت خود خوانده است. آنها پاک و پاک کننده هستند. لذا فرمود:
«وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا» (النساء، 64)
- و ما هيچ رسولى را نفرستاديم مگر آنكه به يارى و توفيق خدا از وى اطاعت شود. و اگر آنها هنگامى كه به خويشتن ستم كردند نزد تو میآمدند، آن گاه از خداوند آمرزش میخواستند و رسول خدا نيز براى آنها طلب آمرزش میكرد بىترديد خدا را بسيار توبه پذير و رحیم میيافتند.
مشارکت و همافزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار؛ متشکریم .
پرسش:
آیا واقعاً خدا همه گناهان را میبخشد و آیا در آیات یا روایات چنین بیان شده است؟ چگونه توبه کنیم؟ چه دعایی بخوانیم؟
پاسخ (نشانی پیوند):
https://www.x-shobhe.com/prayer/12870.html
- تعداد بازدید : 915
- 26 شهریور 1402
- نسخه قابل چاپ
- اشتراک گذاری
کلمات کلیدی: گوناگون دعا استغفار